Oliebol en Glühwein

De geschiedenis van de oliebol

Iedereen kent hem: de gefrituurde bal van deeg waar soms het één en ander aan rozijnen, appel of ananas aan toegevoegd wordt. Heeft dit lekkernij een geschiedenis en hoe worden de lekkerste oliebollen gemaakt?

Het eerste recept

In een kookboek uit 1667, “de Verstandige Kock” staat het eerste recept van een oliebol beschreven. Dit kun je eigenlijk meer een oliekoek noemen, want hij was toen nog plat. Verder, qua ingrediënten en zo, is het duidelijk een voorganger van wat wij tegenwoordig een oliebol noemen.

Mogelijke theorieën voor het ontstaan van de oliebol

Er zijn 3 mogelijke theorieën voor het ontstaan van de oliebol. De eerste gaat er van uit dat deze door de Bataven en de Friezen als eerste gemaakt is. Zij offerden tussen 26 december en 6 januari voedsel van vette deegwaren aan de Germaanse godin Perchta, zodat het zwaard van deze godin zou uitglijden op hun buiken, als zij deze als straf zou proberen open te snijden.

Het tweede verhaal dat de ronde doet heeft te maken met de vastenperiode. In de Middeleeuwen vastten de mensen tussen Sint Maarten (11 november) en Kerstmis. Dit om de voorraad voedsel te sparen, die ze voor de winter hadden aangelegd. Als deze periode van vasten afgelopen was, werd er gefeest, gedronken en gegeten. Oliekoeken waren een belangrijk onderdeel van dit feest. Ze werden gemaakt van houdbare ingrediënten, waren rijk aan vet en calorieën en daardoor een goede brandstof tegen de winterkou.

De derde theorie is dat er heel misschien ook een verband bestaat tussen het eten van oliebollen nu en het laatmiddeleeuwse gebruik om de armen rond oud en nieuw een plat wafeltje of oliekoek te geven.

Pas in de negentiende eeuw kreeg de oliekoek de status van dé lekkernij van oud en nieuw. Wanneer en waarom de oliekoek precies oliebol werd, is onduidelijk. Het had te maken met andere ingrediënten en technieken (zoals frituren), waardoor bakkers luchtiger konden bakken. Pas in de twintigste eeuw verdween de naam “oliekoek”. De oliebol is daarentegen nooit meer weggegaan.

De lekkerste oliebol ... maakt u natuurlijk zelf! Op de volgende pagina een recept om u op weg te helpen, er kan eindeloos gevarieerd worden door bijvoorbeeld in plaats van rozijnen, appel of ananas toe te voegen.

Ouderwetse Oliebollen

Nodig voor het beslag:

1 kg. bloem - 1 ltr. lauwe melk - 80 gr. gist - 80 gr. (zachte) boter - 50 gr. witte basterd suiker - 20 gr. citroensap - 10 gr. zout - 3 eieren - zonnebloemolie voor het frituren

Nodig voor het garnituur:

75 gr. krenten - 100 gr. rozijnen - 100 gr. bigarreaux (gekonfijt fruit) in stukjes - 200 gr. appel

Voor de afwerking: 1 bus poedersuiker

Laat de krenten en rozijnen een paar uur wellen in lauwwarm water - Snijd de appelen in kleine stukjes van ca. 3/4 cm. - Laat intussen de krenten en rozijnen in een zeef uitlekken - Meng alles door elkaar - Los de gist op in de lauwe melk - Doe de bloem in een royale kom en maak een kuiltje in het midden, voeg de boter en suiker toe en meng langzaam draaiend de melk door de bloem, totdat een mooie gladde massa ontstaat - Voeg de citroensap en de garnituur toe, roer het geheel even door elkaar en voeg als laatste het zout toe; meng nogmaals even goed door om het zout door het deeg te verdelen - Laat het geheel nu ca. 20 min. op kamertemperatuur rijzen - Dek het af met een schone theedoek - Na 30 min. nogmaals goed doorroeren en eventueel nog wat na laten rijzen - Afbakken in olie van ca. 175° C; gebruik voor het deeg een nat gemaakte jus- of ijslepel - Bak steeds zoveel bollen, dat ze nog ruim door de pan zweven. Laat de oliebollen even uitlekken in een vergiet met een stuk keukenpapier. Serveer de oliebollen op een voorverwarmde schaal met wat poedersuiker.

Glühwein

(voor 6 personen)

4 liter goedkope rode wijn - 250 ml. goedkope brandewijn/wodka - 1 kop suiker - het sap van 3 citroenen - een mespunt cardamom - 6 kaneelstokjes - 6 schijven citroen van ca. 5 mm. dikte - 1 laurierblad

Doe alle ingrediënten in een grote ketel, behalve de suiker, en doe de deksel erop. Laat dit zo´n 10 min. pruttelen. Voeg nu per persoon 2 afgestreken theelepels suiker toe. Laat dit nog eens 10 min. pruttelen.

Plaats de citroenschijven in glazen koppen en lepel het mengsel in de glazen. De schijf citroen moet gaan drijven. Als dat niet zo is, gooi de schijf dan weg en probeer het opnieuw. Het geheim is nu om het mengsel door de citroen te drinken; dat geeft een hele aparte smaak aan het geheel.

Let op: het mengsel mag NIET koken! De alcohol verdampt dan namelijk.

Variatie: gebruik rum in plaats van de brandewijn of wodka. Voeg meer of minder suiker toe.

Wilt u reageren op dit artikel, klik dan op REACTIES hieronder.